مرکز آمار ایران با بررسی روند 33 ساله افت‌و‌خیز قیمت مسکن و همچنین میزان ساخت‌و‌سازهای مسکونی کارنامه 5 رئیسجمهور در بخش مسکن را منتشر کرد.
میزان موفقیت یا عدم موفقیت این دولتها در ۷ آزمون «قدرت وام مسکن، کنترل تورم مسکن، رونق ساخت مسکن، کنترل تورم اجاره، رشد واقعی سرمایه‌گذاری ساختمانی، کنترل تورم ساخت، و همچنین مدت زمان انتظار برای صاحب‌خانه شدن»، لیست شده است.
مقایسه «میانگین رشد سالانه قیمت مسکن» در پنج دولت آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی، محمود احمدی‌‌نژاد، حسن روحانی و ابراهیم رئیسی نشان می‌دهد، «کمترین تورم مسکن» در سال‌های 76 تا 83 رقم خورده است و «بیشترین تورم مسکن» نیز در سال‌های 1400 تا 1403 اتفاق افتاده است. البته باید توجه داشت که تورم مسکن به‌لحاظ قیمت خرید یا اجارهبها در هر دوره عمدتا ناشی از وضعیت میزان ساخت مسکن(عرضه) و تقاضای آن در دوره قبل است. در نتیجه عامل افزایش تورم مسکن در دولت سیزدهم نیز تا حد زیادی نتیجه کاهش ساخت در سال‌های 1397 تا 1400 و بالا رفتن تقاضای آن ناشی از رشد جمعیت و تشکیل خانوارهای جدید بوده است.
میانگین رشد سالانه قیمت مسکن در دولت خاتمی (سال‌های76 تا 83)، رقمی معادل 19درصد بوده است. این نرخ در سه سال گذشته 46 درصد ثبت شده است. متوسط تورم سالانه مسکن در سه دولت دیگر، بین این دو نرخ قرار داشته است. به‌طوری که این نرخ برای دولت رفسنجانی (سال‌های 68 تا 75) رقم 22 درصد، دولت احمدی‌‌نژاد (84 تا 91) رقم 25درصد و برای دولت روحانی (92 تا 99) رقم 32درصد ثبت شده است.
بیشتر بخوانید: افزایش جمعیت مسکن پایین دست
نمره دولتها در تولید مسکن
حجم عرضه مسکن یا تیراژ سالانه ساختوساز یک متغیر درونی کلیدی است که روی روند رشد قیمت و اجارهبها، تاثیر‌گذار میباشد.
این پارامتر همچنین از بابت اینکه دولتها در دوره‌‌های گذشته همواره میل به «مسکن‌‌سازی دولتی» داشته‌‌اند نیز قابل بررسی است.
با این حال، از آنجا که دهه 70 و اوایل دهه 80، با توجه به جمعیت کشور و نیاز سالانه به مسکن جدید، کاملا با اواخر دهه 80 و دهه 90 متفاوت بوده است، در این بررسی، «لحاظ کردن کارنامه بازار ساختوساز دولت‌‌های مرحوم رفسنجانی و خاتمی»، می‌تواند نتیجه‌‌گیری از مقایسه را دچار اختلال و خدشه کند.
به این ترتیب، وضعیت بازار ساخت مسکن در سال‌های سه رئیسجمهور را مورد بررسی قرار داده‌‌ایم.
این بررسی مشخص می‌کند، در دوره احمدی‌‌نژاد، «بیشترین میانگین سالانه تیراژ ساخت مسکن» به ثبت رسید و دوره شهید رئیسی، بازار ساختوساز شاهد «کمترین میانگین سالانه تیراژ ساخت خانه» بود.
علت به‌کارگیری «متوسط سالانه»، عمر کوتاه دولت سیزدهم در مقایسه با دوره‌‌های 8 ساله چهار رئیسجمهور قبلی است.
در دولت‌‌های نهم و دهم، سالانه به طور متوسط 625هزار واحد مسکونی جدید در مناطق شهری کشور احداث شد. این در حالی است که طی سال‌های 1400 تا 1403، این رقم 300هزار واحد بوده است. در سال‌های دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم نیز سالانه به صورت میانگین 400هزار واحد مسکونی جدید در کشور ساخته شد که از دولت سیزدهم بیشتر اما از دولت احمدی‌‌نژاد کمتر بوده است.
در دوره مرحوم رفسنجانی نیز این رقم 162هزار واحد و در سال‌های دولت خاتمی 262هزار واحد بوده است. اما کمتر بودن تیراژ در این دو دولت به همان علتی که گفته شد، نمی‌تواند ناشی از «کم‌‌کاری بازار ساختوساز یا ضعف و موانع» باشد.
بیشتر بخوانید: مسئولیت تضامنی چیست؟
آزمون تورم تولید مسکن
بررسی روند رشد هزینه ساختوساز می‌تواند رکود تاریخی تولید مسکن در دولت سیزدهم را توضیح دهد.
کمترین تورم سالانه تولید مسکن طی 33 سال گذشته، برای سال‌های دولت اصلاحات یعنی 76 تا 83 به ثبت رسید. میانگین رشد سالانه هزینه ساخت مسکن در دولت خاتمی، 17درصد بود. این نرخ در دولت شهید رئیسی به بالاترین سطح در مقایسه با سایر دولت‌‌های قبل رسید؛ 45 درصد. البته آمار رسمی درباره «میزان رشد هزینه ساختوساز در سال‌های دولت مرحوم رفسنجانی» وجود ندارد اما این نرخ برای دولت‌‌های احمدی‌‌نژاد و روحانی به ترتیب 21درصد و 23درصد شد.
تورم تولید مسکن نیز از شرایط اقتصادی موثر روی کسب‌و‌کارها و بنگاه‌‌های تولیدی و همچنین سطح تورم تولید تاثیر می‌گیرد. هر چقدر شرایط و فضا برای رشد اقتصادی مساعد باشد، به تبع عرضه مواد اولیه موردنیاز ساختمان‌‌سازی افزایش پیدا می‌کند.
